Noticia de pedras parlantes por Álvaro Cunqueiro

Hai certos motivos e imaxes cuxo simbolismo os converte en verdadeiros leit-motivs, en canalizadores dese pálpito común que chamamos "atlantismo". Un deles ben poderían ser as pedras abaladoiras, vehículo das complexísimas relacións entre o homo gallaecus e ese Outro Mundo que impregna até os recantos máis próximos e cotiáns (sábeno ben os que soben cada ano a Portalén, mais esa é outra historia...). Vénsenos á cabeza, como non podía ser doutro xeito, a Pedra de Abalar de Muxía, mais esta laxe conta con curmás célebres coma esta pedra parlante de Croclaugh (parente á súa vez doutras pedras faladoiras existentes por Galiza adiante) da que nos dá parte don Álvaro Cunqueiro nun texto contido en El descanso del camellero, e que vos ofrezo aquí traducido ao romance de noso.

Como adoita acontecer con don Álvaro, a leitura vaise ramificando a medida que nos adentramos nela, e ao final son ducias e ducias de conexións as que van activándose no maxín de quen sempre se sentiu atraído por este tipo de temáticas. E para quen careza de estímulo tal, argumentaremos que nunca está de máis evocar irlandesas paisaxes, sobre todo nestas tardes de calmurcio nas que unha viruxe desas terras dá a vida...

A pedra que fala________________________________

Estes días andaba eu a escribir da pedra abaladoira do santuario da Nosa Señora da Barca, en Muxía, e manexaba dous testemuños de que o ruído da pedra ao bailar é unha fala, e hai memoria de que algún a entendeu, especialmente na Idade Media, cando foi empregada en probas xudiciais. A pedra dicía si e non, como Cristo nos ensina, e estivo sempre do lado dos inocentes, bailando baixo os pés destes, e deixando ouvir a súa rouca voz. Mais de todas as pedras abaladoiras de Occidente, a que mellor falaba, talmente coma unha persoa, e gaélico literario, era a pedra de Croclaugh, no Donegal de Irlanda. Estaba tamén veciña do mar, e mollábaa a miúdo a onda atlántica. Tiña forma de cabalo, mais non se deixaba cabalgar máis ca por perfeitos e ousados campións. Foron os seus máis soados xinetes Finn MacCumhail, Conan, Mannanan fillo do mar, Ossian e o grande construtor e ferreiro Goban Saor, quen lle puxo á pedra rédeas de ferro. Cuchulain non a puido cabalgar, que a pedra encabritóuselle. Unha vez que viñeron polo mar homes xigantescos de cor vermella, a pedra deu a alarma, e veu Daofe MacMorna e montou na pedra armado da súa lanza. A pedra púxose a cantar e os invasores achegáronse. A pedra moveuse e desde ela Daofe alanceounos durante tres días coas súas noites. A pedra, durante a batalla, devorou un dos xigantes. Pasou tempo e chegou ao Donegal un neto do rei de Connaught. Riu da pedra, que ía para cen anos que non se movía nin falaba.

-Morta está!-dixo.

E subiuse nela cos seus dezaseis guerreiros e acendeulle no lombo lume para asar os años que roubara aquela mañá. A pedra, que non estaba morta senón durmida, espertou ao sentir o lume e remexeuse airada, dando un pinchacarneiros completo no aire. O príncipe bandoleiro de Connaught cos seus dezaseis guerreiros ficaron debaixo dela. Aínda está alí a banda. Ás veces óeselles laiarse, e a xente, para que calen, bótalles ovos de gaivota e algún coello. No ano 1903 atoparon preto da pedra o dedo de ouro do neto do rei de Connaught.

A pedra partiu en dous ao redor de 1500, e é unha historia romántica esta. Naufragou unha nao fronte a Dontir, e salvouse unha rapaza de grande beleza do naufraxio. Foi a única supervivente. Quedou o seu marido debaixo das augas. A rapaza apoiouse na pedra, que estaba daquela medio cuberta de area pola banda do mar, e comezou a queixarse e a chorar. A pedra espertou, sacudiuse a area e as gaivotas e preguntoulle á rapaza que lle ocorría.-Ha muerto mi Chlim de la gorra verde. Triste y sola estoy, viuda a los dieciocho años. ¡Ay, a qué vino el amor!

-Morreu o meu Chlim da pucha verde. Triste e soa estou, viúva aos dezaoito anos. Ai, a que veu o amor!

-Chora sobre o meu peito, que eu te consolarei. Has ter riquezas, que che hei dicir onde é que están os tesouros antigos, e has casar de novo, co fillo dun príncipe ou cabaleiro cortés.

-Non, non quero casar de novo. Quérolle entregar a alma a Deus.

E lanzou un grande xemido e abrazouse á pedra. Entón, coa dor, esta partiu en dous. A rapaza morreu. Mais aínda se ve pasar a súa dor, unha poalla rosada, polos camiños de Dontir. Bótaste un lado e saúdala, e escoitas o seu suave lamento.

-Ai, Chlim, Chlim!

Chlim coa súa pucha verde está no fondo do mar. A pedra de Croclaugh calou para sempre. Xa non abala. Os gaélicos cren que volverá unirse e oscilar e falar sesenta semanas antes da fin do mundo. Os respectuosos xa non ousan subir nela e quitan o chapeu se pasan preto. Aínda ten restos das bridas de Goban Saor. A pedra viuna José María Castroviejo na súa viaxe a Irlanda e deulle as botas tardes, tras aloumiñarlle a grave cabeza. Cumprindo rito antigo, derramou por ela un xerro de cervexa.