quinta-feira, 17 de junho de 2010

De pervivencias

É curioso como chegamos moitas veces ás cousas. Ou como chegamos moitasveces ás mesmas cousas.
Hai uns anos tomei contacto coa chamada TCP ou Teoría da Continuidade Paleolítica, unha idea nova e renovadora formulada por Mario Alinei. Lembro ben aquela conferencia de Francesco Benozzo no Consello da Cultura Galega, rodeado de popes da arqueoloxía e a indoeuropeística cuxos rostros denotaban desde desconcerto até franco cepticismo. Inevitábel.
Fálanos este paradigma de continuidade poboacional, de pervivencias longas e demoradas coma a destilación do bagazo, de cousas e palabras moi antigas que (re)emerxen nos nosos rituais cotiáns.
As repercusións desta perspectiva na investigación científica son moitas e fascinantes . Comezando porque pon patas arriba todo canto se ten dito e pontificado sobre o celtismo. Ora ben, non o son menos as que ten na creación poética, no xeito de ver o mundo e os obxectos e historias que o compoñen.
O curioso foi que acabei por decatarme que esas ideas xa chegaran a min tempo antes de saber de Alinei e compañía. E fixérano pola vías da intuición, das imaxes fragmentadas e rimadas. Textos como Bretaña, Esmeraldina ou sobre todo Estirpe. E textos coma estoutro que hoxe recupero e do que gostei (e gosto) especialmente, polo moito que concentra, polo poder das imaxes e dos nomes e pola rudimentaria mitoloxía que parece espreguizarse dentro deles.
O pálpito é ben coñecido: o salmón, o petróglifo, a memoria da inundación, o atlántico cabalo. Ao fondo de todo, a Vella que Sabe coma unha inscultura escusada entre o toxo, á espera.
Abonda isto: un anaco de lousa torpe á entrada do túmulo e unha man enrugada que traza curvas. Os seus dedos-páxaro asinan a pedra e estenden sobre o camiño hipnótico o pigmento de cobre, arxila e ruda. Escribe astros ela, a vella, levanta a fronte e arrepón o manto sobre os ombreiros, que lle vai frío. Pintamos, logo unha praia, facemos a marea respirar forte e debruzarse, borrar todo co seu ruxido, a branca escuma. Na realidade foi a nosa pupila quen se moveu dentro das pálpebras, que máis ten. Falaría escuro o intérprete de soños e códigos antigos; estaría obrigado, en calquera caso, a imaxinar a mesma historia. O imperio ordena puír o rastro, disolver os signos últimos de resistencia. Pero a espiral abrira o seu ollo moito antes, desde o profundo. Como un salmón soubo remontar o bronce atlántico e foi varar á cabeceira humilde das casas labregas. Co século novo tomou a gubia e fendeu outra vez no granito, gravouse no lenzo, porque non aspira a ser eterna, senón contemporánea. Igual cá música, non pode nin debe traducirse. Ela é o seu propio sentido.
A todo isto, o autor é Xabier Cordal, que escribiu estas liñas para o libreto do álbume Espiral dos Luar Na Lubre. E acompaño as letras coa música destrutiva dun dos meus ídolos, Martyn Bennett, que de certo intuíu e soubo e aínda arrincou metais acedos de onde só medraba o lirio e a xorima.