sábado, 18 de dezembro de 2010

James McPherson ou o violín esnaquizado

Foi unha desas historias de que tanto gostan os escoceses. Chamábase James McPherson e naceu aló por 1675, fillo dunha xitana e dun terratenente das Terras Altas, o soberbio McPherson de Invereshie. James, home forzudo e de espada rápida, chegou a ser violinista de renome, mais esas inquedanzas musicais non lle impediron converterse tamén no líder dunha banda de xitanos que fixo delitos e falcatruadas varias por todo o norleste escocés, desde Moray a Aberdeenshire. Cómpre aclarar canto antes que estes delincuentes entraban na tan celebrada categoría dos "bos ladróns", pois todo canto sobraba dos seus roubos e saqueos (que foron moitos e frecuentes, a xulgar polas fontes) era relixiosamente repartido entre os menos agrazados pola fortuna. Mais sendo violinista e ladrón, era cuestión de tempo que os fados se volvesen na súa contra e lle despexasen moi solícitos o camiño da forca.
E así foi. Certo día fixérono preso na localidade de Keith, despois dunha persecución polas rúas digna dun telexornal ianque e que só concluíu cando unha muller lle guindou por riba unha saba ao coitado do James, facilitando a súa captura e selando a súa perdición. Foi xulgado en Banff, declarado culpábel e condenado polos maxistrados a morrer na devandita forca, que de seguro agardaba impaciente e nerviosa polo pescozo de tan insigne persoeiro (xa o dixo Hamlet con acento mariñao: Fan agora tan ásperos espartos!). Chegado o día da execución, os maxistrados souberon por ocultas canles que estaba a piques de chegar desde Aberdeen un emisario co indulto para James McPherson (non hai historia de execucións na que non medie un indulto, ben o sabemos os que algún día pasamos pola Ponte do Pasatempo). Como non podían permitir baixo ningún concepto que un ladrón violinista (e xitano por vía materna!) se salvase dos ásperos espartos de Escocia, os maxistrados mandaron adiantar o reloxo da vila vinte minutos, para que James McPherson fose executado antes tempo. Xa no cadafalso, diante da multitude, McPherson sacou o seu violín e tocou o lamento que compuxera na véspera na escuridade da súa masmorra. O famoso Lamento de McPherson. Concluída a peza, ergueu o instrumento e ofreceullo a alguén do seu clan que fose quen de tocalo coma el. Ante o silencio xeral, berrou: Pois ninguén ha tocar nunca máis o violín de McPherson!, e dito isto partiu o violín en dous con grande violencia. Neste punto diverxen as crónicas, pois hai quen di que escachou o instrumento contra o seu propio xeonllo, e hai quen opina que utilizou para tal mester a cabeza do propio verdugo. Sexa como for, aquel día foi pendurado James McPherson, a quen imaxinamos orgulloso e escuro pendurado no medio da praza de Banff, coa viruxe dos páramos escoceses facendo rinchar as cordas rotas do violín.

Ten epílogo este conto, ou máis ben epílogos. O violín roto (que símbolo!) aínda se conserva hoxe no museo do clan McPherson, e, aínda que non nos consta tal extremo, cremos que ben debería ser obxecto de veneración e aínda se me apurades de devota romaría. Coma aquelas harpas rotas que apodrecían hai tempo debaixo das camas dos derradeiros harpistas galeses. E en Banff hai un coñecido café chamado The Broken Fiddle, que aínda así non deixa de ser cativa homenaxe a tan poderosa cousa como alí aconteceu. O outro epílogo fálanos de xustiza poética e dunha certa orde no mundo: os maxistrados que xulgaron a James McPherson foron castigados pola súa maldade, de xeito que o reloxo da vila de Banff permaneceu cos seus vinte minutos de atraso durante varios anos, do cal se supón que os seus veciños vivirían todo ese tempo inmersos nun caos de retrasos e anacronías varias, algo sempre moi malo de levar para un británico. Aínda hoxe se cre que o reloxo da localidade veciña de Macduff ten tapada a súa cara noroccidental para que as xentes de Banff non poidan saber por el cal é a hora correcta en que viven.

E o Lamento de McPherson? Pois o lamento dese medio xitano é unha desas pezas clásicas da música escocesa, e o mesmísimo Robert Burns, vate nacional da Escocia, chegou a facer unha versión del. Martyn Bennett, no seu testamento musical Grit, resgatou este lamento na voz doutro músico popular escocés, Jimmy McBeath, e rodeouno do que Hamish Henderson chamou new brave music. O resultado é este "Rant", tan desconcertante como sublime.


Sem comentários:

Enviar um comentário