sexta-feira, 18 de setembro de 2009

De untos rotos e carballos de curación

Un dos aspectos que máis me fascinan da cultura tradicional ten que ver coa súa percepción da enfermidade e da curación. Circunstancias que, como todos os grandes fitos da vida (o nacemento, o casamento, moi especialmente a morte), decorren sempre no corazón da comunidade, baixo a supervisión, o consello e a palabra que achega a comunidade. Circunstancias que, ademais, derivan con extraordinaria facilidade e naturalidade cara aos territorios da maxia, indistinguíbel da medicina nestes contextos culturais. Hai moitas outras cuestións relacionadas e que ao mellor daban para encher tres ou catro blogues coma este. Porén, hoxe déixovos aquí unha pequena gravación cuxa escoita pode ilustrar esta cuestión mellor que moita sabias e alambicadas digresións.
A gravación en cuestión fixérona alumnos da materia de Lingua Galega que impartín no primeiro cuadrimestre do curso pasado. Nela, un falante maior da zona de Muros, alí onde se extingue ese estado de ánimo chamado Costa da Morte, relata cun detallismo case cinematográfico un ritual de curación do que, persoalmente, eu nunca tivera noticia: trátase dun ritual consistente en pasar polo carballo a toda aquela persoa (especialmente nenos) á que lle saían vultos na pel ou, dito ao xeito popular, á que lle rompera o unto. Un séntese Lence Santar, ou Rodríguez López, ou Xoaquín Lorenzo cando vai accedendo a esta historia. E polas galerías da memoria pasan a penas insinuados os pastequeiros, as sabias, os saludadores, e nenos entangarañados que non acaban de estar de acordo cos aguzados versos de Curros Enríquez. Mais é que todo neste relato, desde a terminoloxía empregada até os mecanismos de curación aplicados, parecen proceder dunha casa de cristal pechada ao mundo mais que non deixa de transparentar a luz; dito doutro xeito, dun mundo paralelo ao da medicina oficial, esa que, como poderedes comprobar na gravación, non pasa de ser un recurso final, unha sorte de cravo ardendo ao que aferrarse cando todo o demais, cando esa sabedoría inútil dos devanceiros (abenzoado sexa Heaney) non acabou de funcionar. E fixádevos que nada hai nisto de contraditorio. O falante non o percibe como tal. Unha vela a Deus e outra ao Demo. Nesta fisterra das almas non podía ser doutro xeito.
Espero que gocedes con esta pequena xoia (así a considero eu, cando menos). Ao Cibergaiteiro, cando menos, seguro que lle cae a baba escoitándoa!

Sem comentários:

Enviar um comentário